Wat is een Madhab?

Wat is een Madhhab?
Waarom is het noodzakelijk om er één te volgen?

Het woord madhhab is afgeleid van een Arabisch woord dat “gaan” of “als pad nemen” betekent. Het verwijst naar de keuze die een mujtahid maakt uit de verschillende interpretatie mogelijkheden wanneer hij, met betrekking tot een specifieke vraag, Allah’s wet uit de primaire teksten van de Heilige Koran en Hadith afleidt. In bredere zin vertegenwoordigt een madhhab de gehele wetschool van een specifieke mujtahid Imam zoals Abū Hanīfa, Mālik, Shāfi`ī, of Ahmad. Dit geldt tevens voor de vele andere gerenommeerde geleerden die na ieder van hen kwamen in de hiervoor genoemde wetscholen. Zij toetsten hun bewijzen, en verfijnden en bevorderden hun werk. De mujtahid Imams waren dus uitleggers die de specifieke wetten van de Shari`ah vanuit de Heilige Koran en de Sunnah afleidden en toepasbaar maakten voor gebruik in ons leven. Deze gebruiksklare wetten staan in hun geheel ook wel bekend als de fiqh of jurisprudentie.

Omdat onze religieuze kennis uit drie verschillende vormen bestaan, is de fiqh met betrekking tot onze dīn of “religie” hier slechts een onderdeel van. De eerste vorm van kennis betreft de algemene punten van het Islamitische geloof in de Eenheid van Allah, in Zijn Engelen, Boeken, Boodschappers, het Profeetschap van Mohammed (Allah zegene hem en geve hem vrede) enzovoorts. Een ieder kan zich deze kennis rechtstreeks vanuit de Heilige Koran en de Hadith eigen maken. Dit geldt tevens voor de tweede vorm van kennis, welke bestaat uit de algemene Islamitisch ethische principes, zoals het goede te doen, het slechte te vermijden, actief mee te werken om het goede te bewerkstelligen, enz. Elke Moslim is in staat deze algemene principes, die voor het grootste en belangrijkste deel zijn religie vormen, uit de Heilige Koran en de Hadīth te halen. De derde vorm van kennis bestaat uit het op de juiste manier begrijpen van de specifieke goddelijke geboden en verboden die samen de Sharī`ah vormen. Vanwege de aard en het totale aantal teksten uit de Heilige Koran en Hadīth die hierbij betrokken zijn, verschillen de mensen in hun deskundigheid om deze te begrijpen en er wetten van af te leiden. Wij zijn echter allen geboden, in overgave aan Allah, naar deze wetten te leven. Er zijn dus twee soorten Moslims. Moslims die dit uit zichzelf kunnen, de mujtahid Imams en er zijn Moslims die het op een andere manier moeten doen, doelend op het volgen van een mujtahid Imam. Dit is in overeenstemming met Allah’s woord in Sūrat al-Nahl,

“Vraag het dan aan de bezitters van de kennis, indien jullie het niet weten”
(Koran Sūrat al-Nahl 16:43)

En in Sūrat al-Nisā,

“Indien zij het aan de Boodschapper hadden verwezen,en aan degenen van hen die met gezag bekleed zijn, dan zouden degenen onder hen die onderzoeksbekwaam zijn er kennis van kunnen nemen”
(Koran Sūrat al-Nisā 4:83)

De passage, “degenen onder hen die onderzoeksbekwaam zijn er kennis van kunnen nemen”, bevat de woorden ‘alladhīna yastanbitūnahu minhum’, verwijzend naar diegenen die de deskundigheid bezitten om rechtstreeks vanuit het bewijs een conclusie te kunnen trekken. In het Arabisch wordt dit istinbāt genoemd. Deze en andere verzen en Hadīths verplichten de gelovige die niet het niveau heeft van istinbāt of rechtstreeks wetten uit de Heilige Koran en Hadīth kan uitwerken, iemand te vragen en te volgen die dat wel kan. Het is niet moeilijk om in te zien waarom Allah ons heeft verplicht het aan deskundigen te vragen. Als we allen persoonlijk verantwoordelijk zouden zijn voor het evalueren van alle primaire teksten met betrekking tot elke vraag, dan zou zelfs een levenslange studie niet genoeg zijn. Een ieder zou in dat geval een keuze moeten maken tussen werk verrichten om onszelf in onze levensbehoeften te voorzien of het opgeven van onze religie. Daarom zegt Allah in Sūrat al-Tawba, in de context van Jihād:

“Niet alle gelovigen zouden allen ten strijde uitrukken. Waarom rukt niet van elke groep een aantal uit, opdat zij begrip verkrijgen over de godsdienst, opdat zij hun volk zullen waarschuwen wanneer het tot hen is teruggekeerd.”
(Koran Sūrat al-Tawba 9:122)

De kreten die we vandaag de dag horen over “het volgen de Koran en Sunnah in plaats van de madhhabs”, slaan de plank volledig mis. Iedereen is het er toch mee eens dat we de Heilige Koran en de Sunnah van de Nabī (Allah zegene hem en geve hem vrede) moeten volgen. Het punt is dat de Heilige Nabī (Allah zegene hem en geve hem vrede) niet meer leeft om ons persoonlijk bij te staan. En alles dat we van hem hebben, of het nu de Hadīth is of de Heilige Koran, is aan ons doorgegeven door Islamitische geleerden. De vraag is dan ook niet of we wel of niet onze religie moeten overnemen van geleerden, maar van welke geleerden we dit moeten doen. En dit is de reden waarom we madhhabs hebben in de Islam. Omdat de excellentie en uitmuntendheid in de deskundigheid van de mujtahid Imams, samen met de traditionele geleerden die volgden in elk van hun rechtsscholen en hun werk naderhand evalueerden en bevorderden, hebben voldaan aan de beproevingen van deskundig onderzoek. Zij hebben het vertrouwen gewonnen van denkende en praktiserende Moslims in alle voorgaande eeuwen van Islamitisch rijkdom. De reden waarom madhhabs bestaan, de voordelen ervan, in het verleden, heden en in de toekomst is dat zij volstaan in het correct overdragen en leveren van duizenden op kennis gebaseerde antwoorden op vragen van Moslims over hoe Allah gehoorzaam te zijn. Moslims hebben zich gerealiseerd dat het volgen van een madhhab gelijkstaat aan het volgen van een supergeleerde. Niet alleen had hij een zeer uitgebreide kennis van de Heilige Koran en Hadīth teksten gerelateerd aan elke vraag waarover hij een oordeel gaf, maar ook leefde hij in een tijd die een millennium dichterbij de Profeet (Allah zegene hem en geve hem vrede) en de Metgezellen stond.Toen was taqwa of “Vreze Gods” de norm, en beide condities staan in een sterk contrast met de geleerdheid dat vandaag de dag beschikbaar is.

Hoewel de oproep voor een terugkeer naar de Heilige Koran en Sunnah een aantrekkelijke kreet is, is het in werkelijkheid een grote stap terug. Het is een oproep tot het teniet doen van eeuwen oude, gedetailleerde, stap voor stap uitgewerkte Islamitische deskundigheid in het vinden, uitpluizen en uitwerken van geboden uit de Heilige Koran en de Sunnah. Het is een oproep tot het teniet doen van een hoog ontwikkelde, gedisciplineerde inspanning in verschillende velden geleverd door mujtahids, Hadith wetenschappers, Koran exegeten, taalkundigen en andere geleerden in de Islamitische rechtswetenschappen. Het teniet doen van de vruchten van dit onderzoek, de Islamitische Sharī`ah, om hedendaagse Sheikhs te volgen die ondanks de beweringen niet hetzelfde niveau hebben als hun voorgangers, is een vervanging van iets dat eerder uitgeprobeerd is en waarvan de uitkomst bewezen is voor iets dat op zijn hoogst twijfelachtig is. De retoriek in het volgen van de Sharī`ah zonder het volgen van een specifieke madhhab is als een persoon die naar de auto dealer gaat om een auto te kopen, maar erop staat dat het geen gangbaar merk mag zijn, dus geen Volkswagen, Rolls-Royce of Chevrolet, maar “gewoon een auto, eenvoudig en simpel”. Een dergelijk persoon weet niet wat hij nu echt wil. Op deze manier zijn er geen auto’s te vinden bij de dealer, deze komen alleen in types. Een lichte glimlach mag de verkoper vergeven zijn en hij kan er alleen maar op wijzen dat de ontwikkelde producten van een geraffineerd soort productie komt. Ze komen uit fabrieken met divisies van arbeiders die testen uitvoeren, produceren, en de vele onderdelen van het eindproduct goed in elkaar zetten. Het is de aard van dergelijke collectieve menselijke inspanningen om iets te produceren dat veel beter is dan iemand van ons helemaal vanaf het begin af aan alleen zou kunnen, zelfs wanneer we daar vijftig of wel duizend jaar de tijd voor zouden krijgen. En zo is het ook met de Sharī`ah, wat veel ingewikkelder in elkaar zit dan welke auto ook, omdat het te maken heeft met universele menselijke handelingen en brede interpretatieve reikwijdte van de heilige teksten. Dit is waarom het ontdoen van de monumentale geleerdheid van madhhabs in de operationalisering van de Heilige Koran en Sunnah, voor het begrijpen en volgen van een hedendaagse Sheikh, niet slechts een verkeerde opinie is. Het is alsof een Mercedes ingeruild wordt voor een kinderwagen.